“Wat dachten ze vroeger toch? Je door een pastoor laten vertellen wat je moest doen! En ja, er leefde de sociale angst dat je op de zwarte bladzijde van het religieuze boek kwam te staan en mensen je raar zouden aankijken. Als we er nu naar terug kijken dan begrijp je niet dat mensen daaraan zou gehoorzamen. We zouden nu de deur voor de neus van de pastoor dichtgooien, toch?!”
Toch zie ik soms dat de pastoor nog diep in mijn woonkamer is binnengedrongen. Wellicht niet meer in het zwart met een wit boord, maar als intellectueel, met scheiding en een brilletje. Ik doel hier helaas niet op Harry Potter, maar op een nieuw klankbord en adviesorgaan.
Nutty Science
Waar vroeger de mensen via de kerk te horen kregen hoe zij zich moesten gedragen, krijgen wij tegenwoordig vriendelijk van de Wetenschap te horen hoe wij ons dienen te gedragen. Het lijkt een advies, maar veel van deze vrijblijvende adviezen dienen als inspiratiebron voor de wetten en plichten waar wij Nederlanders ons aan dienen te houden.
Hoe vaak lees je nu niet wat goed voor je is, hoeveel groenten en fruit we moeten eten en op welke leeftijd wij gereed zijn voor de volgende fase in het volgende ontwikkelingsplan? Het lijkt steeds gekker te worden. Zo was ik laatst op bezoek bij kennissen en werd mij vol goede moed verteld dat de beste partner om mee te trouwen de derde levenspartner is. En aangezien dit zijn derde partner was, moest dit wel ‘de ware’ zijn, want het was wetenschappelijk bewezen…
Het wetenschappelijk weten wordt als waarheid aangenomen. Helaas hoor je tegenwoordig maar al te vaak dat een farmaceutisch bedrijf het onderzoek heeft gesponsord naar de uitkomsten van de werking van een bepaald medicijn. Voor mij is hierin de ethiek van de wetenschap ernstig door bedreigd en heeft het zijn objectiviteit verloren. Maar we geven de wetenschap nog het vertrouwen om adviezen te geven, omdat we het nemen zoals het is: een advies.
Als wij de wetenschap dit vertrouwen willen geven, dan is het de vraag wie de wetenschap controleert. Is dit de overheid? Of instanties of bedrijven? Wie je ook aanwijst, deze persoon of instantie krijgt een enorme verantwoordelijkheid waarmee omgegaan moet worden. Hij zal belangeloos moeten zijn, ethisch kunnen handelen en denken in het belang van andere mensen. Wie de wetenschap moet controleren? Ik kan maar een persoon bedenken, en dat ben jij zelf.
De gemiddelde mens
Komt het wetenschappelijk advies overeen met jouw gevoel en ideeën? Laat het advies ruimte voor wie jij bent? Houd er rekening mee dat het advies van vandaag, niet het advies voor morgen zal zijn. Het zal geen rekening houden met persoonlijke wensen of verhalen, omdat het een conclusie is van het ‘gemiddelde mens’. Een voorbeeld…
Stel dat ik twee ijsjes op kan voordat ik buikpijn krijg, Peter kan er wel vier op en Jan? Die spant de kroon! Hij kan er wel acht op voordat hij iets merkt. Gemiddeld genomen betekent dat een mens 4 en een groot stuk ijs op kan ((2+4+8=14) / 3). Met twee ijsjes zou ik dus geen buikpijn moeten krijgen, omdat ik mijzelf graag vergelijk met mijn omgeving. Ik leg de focus buiten mijzelf en keer mij af van mijn gevoel, nog twee ijsjes dus!
Eigen kracht
En daar zit de pastoor dus nog bij ons aan de eettafel. Wederom krijg ik een vrijblijvend advies wat goed voor mij is. Dit advies richt de aandacht af van de mens, omdat het bepaalt voor de mens wat goed voor hem is. Ik ben van mening dat ieder mens goed weet wat goed voor hem is en hierin geen goedbedoelde advies nodig heeft van een organisatie, instelling of overheid.
Waar vroeger de kerk van deze macht gebruikt maakte, heeft vandaag de wetenschap deze rol op zich genomen. Het vult de leegte die wij nodig hebben om creatief te handelen en vervuilt onze gedachten met regels hoe wij moeten leven, in plaats van de vrijheid hoe wij willen leven.
Auw!
Nu is het niet de bedoeling om de wetenschap te vervloeken. Als je wordt geslagen met een stok, ben je dan boos op de stok of op diegene die het in handen heeft? De wetenschap is een middel geworden en wordt gebruikt ter argumentatie voor het gekozen beleid en wie gebruikt dit middel? Naast dit advies is er dus ook een krachtenveld in ons actief die aangeeft wat goed voor ons is. Ons toefluistert wat te geloven en ons de weg wijst. Het is af en toe ook fijn om zelf te ontdekken hoe je mag leven, door te vallen, en weer op te staan. Blijf kritisch naar je omgeving, want het heeft onbewust invloed op de keuzes die jij zal maken.
“Vroeger las men de krant en keek men tv en daarin werd hen verteld wat ze moesten eten, op welke leeftijd ze het beste kinderen konden nemen en hoe ze moesten leven. Hoe konden ze zo naïef zijn? Wij zouden het nooit toelaten dat een autoriteit buiten onszelf vertelt wat wij moeten doen, toch?!“