Niet denken maar doen
IF YOU MEET THE BUDDHA IN THE LANE, FEED HIM THE BALL
Our own life is the instrument with which we experiment with the truth
– THICH NHAT HANH
Er zijn duizenden manieren om een goede basketballer te worden. Je kunt jezelf fysiek onkwetsbaar maken of je technische skills zo verbeteren dat niemand meer jouw bal af kan pakken. Het interessantste onderdeel vind ik de mentale capaciteiten van een persoon. In hoeverre ben jij in staat om met druk om te gaan of met kritiek van een ander of van jezelf?
Stel je het volgende eens voor. Jij zit in een collegezaal met 300 andere studenten. Op een gegeven moment zegt jouw docent: ‘over vijf minuten moet één van jullie een korte presentatie houden over een onderwerp dat hij of zij interessant vindt, hier voor in de klas’. In mijn geval gaan alle alarmbellen af! 1001 gedachten schieten door mijn hoofd over wat er kan gebeuren, wat ik in de naam van de lieve heer ga zeggen en hoe al die 300 mensen mij zullen zien. Alleen de gedachte al roept een lichamelijk reactie bij mij op, want ik begin namelijk te zweten, krijg plakhanden en merk dat ik nerveus om mij heen ga kijken… Als ik maar niet uitgekozen word! Dit is een mooi voorbeeld van wat denken met jou doet. Zonder dat jij al voor in de klas staat begin jij al te zweten en reageert jouw lichaam op jouw gedachten.
Tijdens het spelen van basketbal zijn er meerdere factoren die jouw spel kunnen beïnvloeden. Zo zijn er fysieke factoren (klein/lang/dik/dun) die een rol kunnen spelen, technische gebreken die je er van kunnen weerhouden om een bepaalde actie te maken en als laatste de mentale factoren die werken als bindmiddel tussen jouw fysieke en technische kwaliteiten. Bij mentale kwaliteiten wordt er vaak gedacht aan het woord ‘denken’. Het vermogen om na te denken, inzicht te hebben of sterk te zijn in bijvoorbeeld een stressvolle situatie. Juist dit eerste punt wil ik behandelen, het denken. Nachten heb ik wakker gelegen van mijn eigen kritiek, van mijn evaluatie over mijn eigen prestaties tot ik op een ochtend vond dat het genoeg was. De enige manier waarop ik mijn spel kon beoordelen was negatief. Het negatieve werkte altijd zwaarder mee in mijn beoordeling en voor elk schot dat ik gemist had, moest ik er weer drie raak schieten. Tot die ene ochtend waarop mijn verzet brak: het was tijd om de vuilnis buiten te zetten!
Om uit mijn beoordeling los te komen, moest ik terug naar de plek waar het allemaal begon, namelijk het basketbalveld. Ik probeerde om te genieten van het spel, zonder waarde aan het resultaat te hechten. Elk schot probeerde ik technisch zo zuiver mogelijk te maken en het maakte mij niet uit of hij mis of raak ging. Het probleem hierbij was, ik dacht nog na over de techniek van mijn schot. Het voordeel: het leverde mij een onbegrensd enthousiasme op voor de sport.
In mijn omgeving hoor ik mensen op zichzelf drammen en zeiken en dit is maar wat zij hardop roepen. De vraag is wat zij allemaal denken en wat er in hun mind omgaat. Ik heb tegen mijzelf de vreselijkste dingen gezegd en ik weet zeker dat als ik dat tegen mijn vrienden had gezegd, ik niemand meer had overgehouden. Daarom ben ik rond gaan kijken en heb ik wat gelezen over psychologische begeleiding bij het sporten. Ik kwam uit op twee mogelijkheden.
Denk niet negatief over jezelf, maar probeer eens positief te zijn
Wat ik net vertelde zegt eigenlijk alles: wij wensen onszelf soms de vreselijkste dingen toe. Wij zijn zo ontzettend streng voor onszelf dat wij een belangrijk instrument van het spel laten verdwijnen, namelijk plezier. Plezier in een spel laat je drie dingen doen, namelijk harder rennen, je doet dingen die je onmogelijk acht en het maakt je minder vatbaarder voor tegenslagen. Hiermee komen de drie factoren van de inleiding weer terug in het verhaal: jouw fysieke, technische en mentale gesteldheid. Dit zijn de factoren die bepalen wie jij bent.
Dus wordt er van bewust wat je tegen jezelf zegt en probeer het eens om te draaien. Beoordeel jezelf positief tijdens een wedstrijd of training en probeer eens uit te zoeken wat voor een effect dit heeft. Het klinkt misschien stom wanneer jij jezelf schouderklopjes moet geven, maar dat komt waarschijnlijk omdat je het niet gewend bent.
Een methode om positief te denken gaat als volgt:
1. Ga ergens rustig zitten en sluit je ogen;
2. Stel je iets voor dat jij heel goed kunt, bijvoorbeeld een jumpshot, een lay-up of een mooie schijnbeweging;
3. Als je iets weet, zeg het dan 10 keer rustig tegen jezelf.
Bij deze oefening heb ik zelf bijvoorbeeld aan mijn jumpshot gedacht. Ik sloot mijn ogen en heb tien keer rustig tegen mijzelf gezegd dat ik een goed jumpshot heb. Dat ging als volgt:
1. Ik heb een goed jumpshot, 2. Ik heb een goed jumpshot, 3. Ik heb een goed jumpshot … etc. Toen ik mijn ogen opendeed wou ik maar één ding: naar buiten om mijn jumpshot te oefenen! Ik zat vol met zelfvertrouwen en wou mijn jumpshot aan iedereen laten zien.
Deze methode werkt dus goed, maar waar wil ik heen? Het nadeel van positief denken is dat je altijd bezig bent met het corrigeren van je gedachten. Tijdens het basketbal kan dit veel energie kosten en je zult altijd problemen tegen komen waar jij dan een positieve wending aan moet geven. Mensen kunnen zo gaan streven naar perfectie, maar zullen dit nooit bereiken omdat zij denken dat alles dan goed moet gaan. Acceptatie dat perfectie bestaat uit ups & downs, winnen en verliezen maakt het allemaal een stuk makkelijker.
Een tweede nadeel van positief denken is dat mensen vaak hun ego op gaan pompen door op te scheppen hoe goed zij wel niet zijn en wat zij allemaal gedaan hebben. In de vorige oefening doe je eigenlijk hetzelfde, je herinnert jezelf er aan dat je een aantal dingen goed kunt en prent dit in je hoofd. Door deze ideeën raken wij steeds verder van ons zelf af en daarom stel ik de volgende alinea voor.
Denk helemaal niet
We hechten zelf vaak waarde aan wat wij denken en hierdoor kunnen wij ons gelukkig of ongelukkig voelen. Soms denken wij dingen waar wij onmogelijk trots op kunnen zijn en waar wij ons zelfs voor schamen. Dit gedenk vertaalt zich dan naar een gevoel: blij J of boos L. Hierdoor beïnvloedt ons denken ons doen. Want als wij boos zijn, doen wij vaak minder leuke dingen dan wanneer wij blij zijn. Dus wat wij tijdens een wedstrijd denken (blij of boos) vertaalt zich altijd naar een handeling (rustig of onrustig). Daarom vraag ik je nu een simpel ding: ga eens ergens rustig zitten en probeer eens 30 seconden niet te denken. Nergens aan te denken… Al heel snel merk je dat er automatisch een gedachte in ons op komt, bijvoorbeeld: ‘Die Michiel is niet wijs, het is best mooi weer buiten of ik wou dat ik kon dunken’. Niet denken lijkt onmogelijk.
Het is daarom de bedoeling dat jij bewust wordt van je gedachten. Proberen om niet te denken bestaat niet. Als ik jou vraag om een minuut lang niet aan een witte ijsbeer te denken, durf ik er geld op te zetten dat onze grote witte vriend in beeld verschijnt. Daarom moeten wij in de gaten krijgen wanneer wij aan het denken zijn en wanneer dit ons gedrag bepaalt. Het kan immers bepalen hoe wij ons op het basketbalveld gedragen. Een methode is dus om het denken simpelweg te observeren, dat is alles. Het voordeel van niet denken is dat je in een bepaalde extase komt die eerder in een Time out is geschreven, namelijk de Flow. Je bent in een staat van bewustzijn waarbij je niet meer nadenkt en gewoon doet wat je moet doen.
Laat dus de beoordeling los. Ik ben goed of ik bak er niks van, dat zijn voorbeelden van het denken. Iets doen waarvan je houdt en wat je leuk vindt om te doen, dat is het voorbeeld van gewoon doen. Vroeger (toen we nog lief en klein waren) hadden wij hier niet zo veel problemen mee. Je speelde met je autootjes of met de bal omdat je het leuk vond, maar op deze leeftijd lijkt het erop of wij iets extra’s moeten meewegen: de mening van anderen. Laat het allemaal los en doe gewoon wat je leuk vindt, klinkt logisch toch?
What to do?
Waar ik heen wil is een wedstrijdmentaliteit, waarbij wij alleen bezig zijn met de wedstrijd. De randzaken zoals huiswerk, vriendinnen of problemen thuis moet je proberen helemaal van je af te zetten. Het van je afzetten doen we dus door onze gedachten te observeren en op te merken wat het met ons gedrag doet. Ik vraag niet van je om een monnik in het veld te zijn, maar wel om geconcentreerd en plezierig met basketbal bezig te zijn. Plezier laat ons immers harden rennen, je doet dingen die je onmogelijk acht en het maakt je minder vatbaar voor tegenslagen.
Geniet van basketbal!
Michiel