Deze column zal als gewoonlijk niet beginnen met een blik in de gedachtegang van onze hoofdrolspeler. De reden hiervoor is een verhelderende gebeurtenis op een koude vrijdagavondtraining bij de recreanten. Het was als een Maria-verschijning, als een ingeving van Noach, als het lot dat Frodo treft in The Lord of the Rings Trilogy.
Ik hoor jullie denken: wat is daar gebeurd? Heeft iemand het witte licht gezien? Heeft Henk Reuling de loterij gewonnen, waardoor we eindelijk kussentjes krijgen op de verdraaid harde banken?! Niets van dit is waar. Deze avond werd mijn vredige wereld door elkaar geschud, zoals een hyperactief kind een sneeuwbol heen en weer schudt. Ik zal langzaam naar het moment toewerken…

“I still haven’t been awaken from this dream, even as I go through the daily routine of practices, workouts, and film sessions there’s nothing that can explain the feeling of putting on your game jersey, lacing up your sneakers and competing against another team while getting paid to do what I love“.

In deze quote wordt de droom beschreven van een NBA basketballer die in zijn leven professioneel wil basketballen. Het mooie hieraan is dat een deel van zijn droom het aantrekken van zijn wedstrijdtenue is. Hij is trots dat hij het tenue van zijn team mag dragen en juist dit geeft hem al kracht. Dat hij deel uit maakt van een team die samen strijd voor een gezamenlijk doel. Het is alsof hij een magisch kleed om doet en dit er voor zorgt dat zijn talenten centraal staan en niemand, maar dan ook niemand hier aan hoeft te twijfelen. Schoten missen doen we allemaal, van Wilt Chamberlain, Michael Jordan tot Lebron James, maar dit hoeft er niet voor te zorgen dat wij ons talent onderschatten. Bovendien speelt positivisme een grote rol. Iedere vrijdagavond worden de veteranen van Dedein opgetrommeld voor een trainingspartijtje tegen de jonge veulens van de club. Het was alsof ik het van te voren voelde aankomen. Ik heb extra mijn oude Dedein-tenue van stal gehaald en ik strik mijn veters om weer eens lekker te vlammen met de oude mannen. De training verloopt rustig, wat ballen vliegen erin, enkele acties mislukken, maar niets aan de hand. De magie van de avond zit hem in de filosofische gedachte die er die avond rond gaat. Zo speelt één team altijd voor de winst, maar wanneer ze verliezen wordt het volgende met een grote glimlach gezegd: “We hebben goed gespeeld, maar de volgende partij winnen wij, je leert immers meer van verliezen dan van winnen…”

Ik sta perplex, kijkt versuft om mij heen en zoek naar begrip, naar houvast. Wie kan mij helpen?! Waar moet dit heen?! Ik ben een filosofische addict, ben dol op gezegdes die je zo op een tegeltje kunt schilderen. En die avond werd zoiets mijn hersenen binnen geschoten: “ga dat maar eens verwerken, jongen” hoor ik mijzelf denken. Die avond was mijn avond niet meer, ik schoot bakstenen en mijn passes waren prooi voor de snelvoetige, maar de rest van de avond heb ik met een grote glimlach rondgelopen. Het maakte niet meer uit, de kern van het positivisme werd die avond neergezet.

Noem het slim, noem het naïef, maar er zit een kern van waarheid in. Je aanval speel je vaak op full-auto en er zitten standaard lijnen in. In de verdediging moet je het van werken hebben en goed teamwork, en hier liggen vaak de mogelijkheden. En wanneer jij je niet op de kop laat zitten door het falen, door mislukkingen, dan bén je sterker dan je tegenstander. Continu winnen maakt je lui, het wordt vanzelfsprekend, je leert niets meer. Door partijen en wedstrijden te verliezen kun je progressie maken, maar alleen wanneer je positief blijft. Kijk eens naar jezelf, speelt het niet fijner wanneer je positief bent over jezelf, je team of je tegenstander? Je staat lichter op het veld, de wedstrijd speelt zich in slow-mo af en je stroomt mee met de flow. Wanneer ik dit ervaar denk ik altijd aan de film The Matrix waarbij de hoofdpersoon het vermogen heeft om de tijd te vertragen, waardoor hij beter kan anticiperen op zijn omgeving. What-the-heck? Is dit nou fictie of non-fictie? Tijdens jouw actie lijkt alles er te toe doen, elke hartslag, elke ademhaling en dit doet mij denken aan een zinnetje uit een kinderfilm:

”We breathe. We pulse. We regenerate. Our hearts beat. Our minds create. Our souls ingest”.

Wij hebben het vermogen om mooie dingen te creëren, als we maar doen wat we leuk vinden, als we maar plezier hebben. Op dat moment wordt het natuurlijk. Vergeet de zuurpruimen in je leven en probeer het eens positief te zien. Volgens mij was het Herman Finkers die ooit eens zei: “een optimist realiseert meer dan een realist” en de kern zit hem wel daar in. Het is denk ik het onbegrensde enthousiasme van een optimist om niet op te geven, om te leren van nederlagen en te weten dat morgen de zon weer op komt. Een dag met fresh air, nieuwe kansen en nieuwe mogelijkheden. Denk niet aan gisteren, denk niet aan morgen, maar beleef de actie die je op dit moment mee maakt.

Okay, back to reality. Die avond werd de toon gezet voor mij en ik wist hoe ik in de toekomst moest gaan spelen. Ik moest de juiste mind-set te krijgen. Dit was de theorie… nu de helse realiteit. Hoe werkt het in de praktijk? Door wedstrijden te winnen krijg je zelfvertrouwen en vertrouwen in het team, maar hoe gaat het als het misgaat? Bij iedereen zie je het: de koppies gaan omlaag, er wordt gemopperd én het leukste: de scheidsrechter is de sjaak. “Ja hoor! Als meneer de scheidsrechter nou eens van zijn fluitje een gebruiksvoorwerp maakt dan wordt het misschien nog eens wat!” Als ik naar mijzelf kijk om te zien wat er misgaat, dan merk ik vaak dat ik mijzelf aan het beïnvloeden ben. Er zit iemand op mijn schouder die zegt: “pssst, je bakt er niks van!” en “Noem je dit basketbal? Misschien is turnen wat voor je?” en welke ook populair is: “uhm, tijd voor een wissel?”. Door naar mijn vriend op mijn schouder te luisteren, zorgt het er voor dat ik passief word. Ik bied mijzelf niet meer aan omdat ik verstijft ben en voor mijn verdediger rest er de moeilijkheid om een lantarenpaal te verdedigen.

Hoe los je dit nou op? De belangrijkste stap is het (h)erkennen van het probleem. Als jij je realiseert dat je tegen jezelf aan het praten bent dan ben je al ver. Wanneer je tegen de scheidsrechter begint te mopperen moeten de alarmbellen echt gaan rinkelen. Vaak zie je dan snel hoe dit invloed op je spel heeft, hoe het jouw (positieve) energie weghaalt, jouw ambitie om te winnen. Naast invloed op je eigen spel beïnvloedt het ook jouw team. Het is verstandig om na te gaan hoeveel invloed je hebt op je team en vaak wordt dit erg onderschat. Het team is zo sterk als de zwakste schakel, dit is een bekend spreekwoord. Om die zwakste schakel te zien wil ik niet dat je naar anderen wijst, maar dat je de vinger op jezelf richt. Het hebben van zelfkritiek. Om je te ontwikkelen moet je zelfkritiek hebben, en dit kan pijn doen. Je stelt je kwetsbaar op om erachter te komen wat je zwakke punten zijn en hierbij wordt je geconfronteerd met je ego.

Ik denk dat het voor iedereen die hier problemen mee heeft het belangrijk is om deze situatie op te zoeken en herkenbaar te maken voor zichzelf. Alleen dan zorg jij ervoor dat alleen jij diegene bent die jouw prestatie beïnvloedt, maar wel op een positieve manier.

Michiel

Het is mij gelukt! Deze zomer had ik mij voorgenomen om iedere week te gaan basketballen en het is gelukt. Ik heb elke week alleen of samen met iemand aan mijn schot gewerkt en 1 tegen 1 gespeeld. In de week dat het regende, want we leven nog steeds in Nederland, heb ik filmpjes gekeken op youtube van NBA sterren zoals Steve Nash, zodat ik de volgende week dubbel zoveel inspiratie en zin had om te basketballen.

Heel fijn, maar in deze situatie heb ik er eigenlijk niks aan. Het is de warming-up van de eerste wedstrijd en ik ben zenuwachtig! Ik heb het koud en warm te gelijk, ik zweet terwijl ik nog niks doe en ik heb vanaf vanochtend al een droge mond. Daarnaast kan ik mij niet concentreren op mijn schot en gaan alle ballen mis. Dit terwijl ik in de zomer zelfs onder druk de ballen nog tegen een hoog percentage wist te scoren. Bij elk gemist schot zak ik dieper de grond in en ik begrijp er niets van…

TIME-OUT!

Het probleem dat hier beschreven wordt, is een veelvoorkomend probleem, waarbij de basketballer zich geen houding weet te geven voor de spanning die vooraf aanwezig is van een wedstrijd. Deze spanning heeft niks te maken met de technische kwaliteiten van een persoon en komt dus bij iedere basketbalspeler of speelster voor. Ondanks dat je zoveel hebt geoefend in de zomer, kan het voorkomen dat je denkt dat het in de wedstrijd niet zal lukken en creëer je voor jezelf een soort faalangst. Deze angst voor mislukking kan er voor zorgen dat je niet presteert zoals je zou willen en dat je begint te twijfelen aan je eigen capaciteiten.

Waarom denken we dat het niet zal lukken? Hoe krijg ik genoeg zelfvertrouwen en zelfkennis? En is het iets waar we aan kunnen werken of hebben alleen getalenteerde mensen dit vermogen? Deze vragen geven eigenlijk de factoren weer van het probleem, namelijk bewustzijn, zelfvertrouwen en ontwikkeling. Als we kijken naar het woord zelfvertrouwen, dan zegt dit woord eigenlijk: ‘het hebben van vertrouwen in jezelf’. Maar waar moet je op vertrouwen bij basketbal? Het is daarom handig om te weten wat jouw sterke en zwakke eigenschappen zijn. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je een prima dribbel hebt, maar een minder schot. Of een uitstekende pass bezit, maar minder goed kan dribbelen. Het weten wat jouw sterke en zwakke punten zijn, heeft als voordeel dat je hiervan gebruik kunt maken in een wedstrijd. Als je een prima inside dribbel hebt en je schot wilt bijvoorbeeld niet vallen, dan kun je proberen om voordeel te halen uit jouw dribbel naar de basket. Zo maak je gebruik van jouw eigen kracht en help je hiermee jezelf en jouw team. Maar… het missen van een schot betekent niet dat je niet meer moet schieten. Het zorgt er juist voor dat jij een punt hebt waarop jij je kunt ontwikkelen en verbeteren. Zie de mogelijkheid voor je dat jij zowel een goed schot hebt als een goede dribbel inside. Deze vaardigheden geven jou een groter voordeel in de wedstrijd!

Uitschakelen van het falen

Veel basketballers hebben veel vertrouwen, tot het ene moment dat het misgaat en ze aan zichzelf beginnen te twijfelen. “Ik wist dat die bal mis zou gaan, de volgende keer pass ik hem af” of “mis ik nou weer die lay-up, ik help mijn team meer als ik maar niet meer inside ga”. Wanneer je bewust bent van jouw eigen kwaliteiten, dan is de volgende stap het uitschakelen van het falen. Het missen van een score in een wedstrijd moet er niet tot leiden dat jij je minder verzekerd gaat voelen.

Moeten we ons dan niet meer schuldig voelen wanneer we een schot of lay-up missen? Je hebt namelijk net verteld dat we ons kunnen ontwikkelen door naar onze fouten te kijken, maar nu hoef ik mij dus niet meer schuldig te voelen?

Het punt dat ik wil maken is dat er een verschil moet zitten in de mentaliteit die je hebt tijdens de training en tijdens de wedstrijd. Tijdens de training werk je aan je techniek, loopvermogen en mentale weerstand. Hier mag jij jezelf beoordelen om beter te worden. Jouw ontwikkeling en afbraak gebeuren dus tijdens de training en de ontspanning volgt tijdens de wedstrijd. Tijdens de wedstrijd laat je deze beoordeling los, om een hoge moraal of een gezonde dosis zelfvertrouwen te behouden. De beoordeling volgt in de wedstrijd door de coach. Hij bepaalt of jouw spel goed genoeg is voor jezelf en jouw team. Wanneer je eruit gehaald wordt, omdat je even niet lekker speelt, vraag dan wat je beter kunt doen. Zie het als een machine met tandwielen: welke tandwiel moet ik harder laten draaien om optimaal te presteren?

Laat het coachen aan de coach over, maar heb de juiste winnaarsmentaliteit (werk hard, speel slim, speel samen en doe dit met een intentie dat je het beter doet dan verwacht).

Ontwikkelen van een denkniveau

Je ziet nu in wat jouw sterke en zwakke punten zijn en dat je in een wedstrijd het falen kunt uitschakelen. Om dit laatste punt te versterken, wil ik nog een voorbeeld geven waarbij angst een rol speelt bij het maken van acties. Hiermee wil ik een bewustzijn of denkniveau creëren, waarbij jij inziet dat het tonen van initiatief of het maken van een actie altijd voordeel heeft.

Wanneer je met angst een actie maakt, twijfel je vaak wat je wilt gaan doen en reageer je te laat. Dit geeft de verdediger het voordeel dat hij goed in kan schatten wat jij wilt gaan doen.

Het voordeel van een aanvallende actie is dat de tegenstander/verdediger moet anticiperen en reageren op jouw actie. Dit betekent dat hij altijd een fractie later reageert dan jij, waardoor de aanvaller een noemenswaardig voordeel heeft. De actie levert, als hij goed wordt uitgevoerd, dus altijd een voordeel op voor jezelf en voor jouw team. Het zorgt er namelijk voor dat er wordt gescoord, er een assist wordt afgeleverd of een perfecte pass wordt gegeven. Als de verdediger bijvoorbeeld ‘reageert’ op jouw inside dribbel, heb je dus een kans dat hij/zij te laat is en een fout maakt. En dit zorgt er weer voor dat jij op de vrije worplijn komt te staan.

Dit is het voordeel van het maken van een actie zonder angst, maar juist met een verbeterd bewustzijn. Dit is het spelen met enthousiasme, wilskracht en energie om je ideeën te verwezenlijken.

Het falen moet dus niet gezien worden als iets negatiefs, maar als een mogelijkheid om het de volgende keer beter te doen. Als je dus op de training mis schiet, verwijt jezelf dan niks maar roep dan heel hard: “yeah failure!”. Het misschieten geeft jou de mogelijkheid om te kijken wat er mis ging en om het de volgende keer beter te doen.

Sommigen zullen zichzelf nu de vraag stellen waarom wij zulke wisselingen van stemming en zelfvertrouwen kennen. Wat als het zo is dat zelfvertrouwen een functie is in onze hersenen of een soort state of mind? Een functie die wij net als het licht aan en uit kunnen schakelen wanneer wij even niet in het donker willen staan. Misschien is het voor iedereen, op en buiten het veld, de taak om dit uit te zoeken en te kijken hoeveel invloed wij zelf hebben op ons eigen leven…

Michiel